این سوره با اشاره ای به سوالاتی که مردم از پیامبران میپرسیدند اشاره میکند و میفرماید: عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ: (این مردم) درباره‌ی چه چیز از یکدیگر میپرسند؟
این سوره با سوال شروع میشود و سپس به جواب دادن میپردازد. پس سوره نبا سوره جواب هاست. منتظر باشید ببینید قرآن چگونه جواب میدهد! احتراما کف بُر خواهید شد! با ما همراه باشید شما هم حیرت زده خواهید شد!
سوالاتی که پیرامون قیامت پرسیده میشد (و میشود!) در مورد این بود که چگونه ممکن است مردگان در قیامت زنده شوند؟! بعد از اینکه مردیم و خاک شدیم و از بین رفتیم آیا واقعا زنده خواهیم شد؟!
این سوالات در دیگر سوره ها به کرات تکرار شده اند:
أَإِذَا کُنَّا تُرَابًا أَإِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ الرعد: ٥
أَیَعِدُکُمْ أَنَّکُمْ إِذَا مِتُّمْ وَکُنتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّکُم مُّخْرَجُونَ المؤمنون: ٣٥
قَالُوا أَإِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ المؤمنون: ٨٢
وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَإِذَا کُنَّا تُرَابًا وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ النمل: ٦٧
أَإِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ الصافات: ١٦
أَإِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَدِینُونَ الصافات: ٥٣
أَإِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا ذَٰلِکَ رَجْعٌ بَعِیدٌ ق: ٣
وَکَانُوا یَقُولُونَ أَئِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ الواقعة: ٤٧
وَقَالُوا إِنْ هِیَ إِلَّا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِینَ الأنعام: ٢٩
وَیَقُولُ الْإِنسَانُ أَإِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا مریم: ٦٦
وَقَالُوا أَإِذَا کُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِیدًا الإسراء: ٤٩
إِنْ هِیَ إِلَّا مَوْتَتُنَا الْأُولَىٰ وَمَا نَحْنُ بِمُنشَرِینَدخان: 35
همه ی این آیات به همین مسئله اشاره دارد. و میبینید که چقدر سوالات به لحاظ لفظی هم شبیه هم هستند!
میفرماید شما در مورد یک خبر بسیار بزرگ سوال میپرسید. عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلْعَظِیمِ: از خبر بزرگ (و مهمّ رستاخیز میپرسند). سوالی که آثار آن بسیار روشن و دلایل آن بسیار عقلی است. سپس در ادامه به تبیین این بزرگ میپردازد.
این اقوال سبب اختلاف بین مردم شد که خداوند فرمود چنین نمیماند. به زودی یک عده ای خواهند فهمید . کَلَّا سَیَعْلَمُونَ: نه چنین است (که می‌پندارند)! به زودی خواهند فهمید خواهند فهمید به واسطه نور ایمان و علم . به واسطه قرآن در زندگیشان خواهند فهمید. اصلا قرآن آمده تا این اختلاف ها را کنار بزند وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ (بقره: ۲۱۳) یا میفرماید: وَمَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلَّا لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ ۙ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ ما کتاب (قرآن) را بر تو نازل نکرده‌ایم مگر بدان خاطر که چیزی را برای مردمان، چیزی که در آن اختلاف دارند را روشن کنی، و (هم بدان خاطر که این کتاب) هدایت و رحمت برای مؤمنان گردد. (نحل: ۶۴)
ولی با این وجود باز هم عده ای ایمان نخواهند آورد. ثُمَّ کَلَّا . عده ای باز هم نخواهند فهمید. ولی باز هم آنهایی که مانده اند خواهند فهمید. وقتی که حجاب ها کنار رود همه خواهند فهمید. ثُمَّ کَلَّا سَیَعْلَمُونَ:باز هم نه چنین است (که می‌پندارند)! به زودی خواهند فهمید. در قیامت دیگر هیچ اختلاف و شکی وجود نخواهد داشت و همه ایمان خواهند آورد ولی کسانی که تازه ایمان می آورند ایمانشان سودی ندارد. چنانچه قرآن میفرماید:
یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیَاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً.
روزی که بعضی آیات (غضب) پروردگار تو فرارسد، در آن روز ایمان هیچ کس برای او سود نبخشد، اگر پیش از آن ایمان نیاورده باشد و یا در ایمانش کسب خیر و سعادت نکرده باشد، ایمان آوردنش سود نمی‌‌بخشد.
سوالات فوق امکان وقوع قیامت زیر سوال میبردند. ولی سوالی که به وجود آورنده این سوالات است سوال از اصل توحید است (توحید یعنی خداشناسی!). یعنی اینها خدا را هنوز قبول نکرده اند و به خاطر همین برایشان سوال ایجاد میشود. چنانچه در سوره یاسین میفرماید کسی که در مورد قیامت سوال پرسید مستقیما وجود خدا را هم زیر سوال برد! :
قَالَ مَن یُحْیِی الْعِظَامَ وَهِیَ رَمِیمٌ یس: ٧٨ : چه کسی میخواهد ما را زنده کند؟
پس اگر قرآن تبیانا لکل شیء(روشن کننده همه چیز) است حتما باید سوال را ریشه ای حل کند. پس ما انتظار داریم در ادامه هم وجود خدا اثبات شود، هم ضرورت قیامت و هم امکان وجود قیامت بصورت کاملا عقلی! چون سوالاتی که پرسیده شده است سوالاتی است که معمولا حس گرا ها میپرسند! پرسشگر دنبال منطق و دلیل عقلی است!
در باب پاسخ و اثبات توحید خداوند طی آیات 6 تا 16 این سوره، به معرفی یک سیستم منظم میپردازد.
نظمی که در ترتیب آیات بیان میشود بسیار جالب است. آیات در مورد این سیستم میفرماید این ها را خلق کردم: زمین، کوه، انسان، خواب، شب، روز، آسمان، خورشید، باران، گیاه برای انسان و حیوان.
چه نظمی بین این ترتیب آیات وجود دارد؟! زمین را مهد قرار دادیم ولی میلرزید! پس کوه را خلق کردیم تا مثل میخ آن را نگاه دارد. بعد شما را خلق کردیم. شما به استراحت نیاز دارید. برای نیازتان خواب را قرار دادیم. خواب موقعیت آرامی میخواهد پس شب را قرار دادیم. شما که برای خوابیدن خلق نشده اید! کارهای دیگری هم دارید! پس یک موقعیتی هم برای معاش و گذران زندگی قرار دادیم. برای بیداریتان و معاش قبل از هر چیزی به نور نیاز دارید. نوری که در شب نبود! این نور باید آنقدر بالا باشد که همه جا را روشن کند. پس اول یک سقف بسیار مرتفعی را ساختیم(آسمان) و سپس در آسمان چراغی قرار دادیم . این از نورتان! بعد از نور حال به غذا نیاز دارید! برای غذایتان سیستم باران و گیاهان را خلق کردیم. دو نوع گیاه خارج میشود از زمین: لِّنُخْرِجَ بِهِۦ حَبًّۭا وَنَبَاتًۭا: حب چیزی است که انسان میخورد و نبات گیاهی است که حیوان میخورد! پس انسان یا گیاه میخورد، یا گیاه را حیوان میخورد و سپس انسان حیوان را میخورد! و سپس در مورد هر یک میگوید که ما این سیستم را به وجود آوردیم. یعنی میگوید پیداست که هر سیستمی سازنده ای دارد. آن سازنده من هستم: نَجْعَلِ وَخَلَقْنَـٰکُمْ وَبَنَیْنَا وَأَنزَلْنَا لِّنُخْرِجَ . هر کدام از آیات سه کلمه ای به این صورت برداشت میشود: سازنده سیستم منظم
به این صورت آیات توحید را اثبات میکنند:
وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا
سازنده(خدا) سیستم منظم
در قالب مثالی میتوانیم بگوییم یک کارخانه ای که سیستم بسیار منظمی دارد حتما طراح و سازنده ای نیز دارد و حتی اگر شما شخص سازنده را نبینی باید با عقل آن را درک کنی و بگویی که اینجا حتما سازنده ای دارد.
خداوند از آیات 6 تا 16 نباء به توصیف این کارخانه ی و این سیستم منظم میپردازد که اسمش دنیاست. از زمین و استحکام این کارخانه تا محصول نهایی که همان نان است در کف انسان! خورشید نماد چراغ و برق این کارخانه است حبا و نباتا مواد مصرفی برای تولید این کارخانه است. اصلی ترین محصول کارخانه انسان سازی دنیا، انسان است. هر کاری انجام میشود برای انسان است. ابر و باد و مه و خورشید در کارند، تا تو تانی به کف آری .
این آیات مستقیم به اثبات توحید میپردازد و برای تبیین توحید(خدا شناسی) و دیدن خدا، میتوانیم از همین آیات استفاده کنیم و به نظمی که در دنیا بین اجزآء آن برقرار است فکر کنیم.
با بیان این ادله ها تنها چاره ای که برای کافران میماند متوسل شدن به نظریه بیگ بنگ است. که قرآن در این سوره آن را نیز جواب داده است. وَخَلَقْنَـٰکُمْ أَزْوَ‌ٰجًۭا : و ما شما را به صورت زوج آفرییم. وجود زن بر هم زننده ی تمام معادلات بیگ بنگ است . نظریه بیگ بنگ میگوید زمین خود به خود و بر اثر انتخاب طبیعی این نظم را پیدا کرده است! ولی وجود زن و جفت برای انسان ، حیوانات و گیاهان تمام بساط بیگ بنگی ها را بر هم زده است!! پس توحید به صورت کاملا عقلانی اثبات شد.
حال که توحید ، سوال ریشه ای آنها جواب داده شد ، برویم سراغ مسئله بعدی که خود قیامت است. مسئله قیامت یک پیش زمینه ای نیز دارد و آن اینکه چرا باید قیامت برپا شود؟ همین محدوده 11 آیه با نگاهی دیگر به ضرورت قیامت نیز میپردازد که در پست بعدی میتوانید ادامه این مطلب را مطالعه بفرمایید!
درباره این سایت