بیشتر سوالاتی که در مورد قیامت توسط منکران مطرح میشد در مورد امکان قیامت بود نه ضرورت. به عبارتی چرخه ی حیات پس از مرگ را ناممکن میدانستند . (کافران) میگویند: آیا هنگامی که ما مردیم و در زمین گم گشتیم (و ذرّات وجود ما آمیزه‌ی خاک گردید و اثری از آن نماند) آفرینش تازه‌ای خواهیم یافت (و دوباره زندگی را از سر می‌گیریم؟) بلکه آنان منکر ملاقات با پروردگارشان (برای حساب و کتاب) هم هستند. (سجده: ۱۰)
پاسخ قرآن در این 11 آیه از سوره نبا که توحید و ضرورت را اثبات کرد بسیار عالی بود ولی حتما باید به مسئله امکان معاد هم بپردازد چون ظاهر سوال این را طلب میکرد. نمیشود سوالی مطرح شود ما ریشه را حل کنیم بعد خودش را نگوییم! خود سوال نیز باید جواب داده شود.
آیات امکان را نیز نشان میدهند:
برای اثبات امکان معاد خداوند چرخه ی مرگ و زنده شدن را در زندگی به ما نشان میدهد. بیایید بار دیگر به ترتیب آیات نگاه کنیم: نظمی که در ترتیب آیات بیان میشود بسیار جالب است. آیات در مورد این سیستم میفرماید این ها را خلق کردم: زمین، کوه، انسان، خواب، شب، روز، آسمان، خورشید، باران، گیاه برای انسان و حیوان. این ترتیب بیان مخلوقات یک دید کلی از قیامت به ما میدهند. به این صورت که هر کدام از این مواردی که قرآن میفرماید، یک نماد هستند. مثلا رشد گیاهان و به وجود آمدنشان از خاک، نماد زنده شدن انسان ها است.
دقت که میکنیم میبینیم یک منظوری از ترتیب این آیات باید وجود داشته باشد. هر موردی که در این یازده آیه مطرح میشوند نماد چیزی و رابطی بین دنیا و قیامت است! حال بیایید نگاهی دیگر به ترتیب آیات و نماد ها بیاندازیم :
آیات در مورد این سیستم میفرماید این ها را خلق کردم: زمین، کوه، انسان، خواب، شب، روز، آسمان، خورشید، باران، گیاه برای انسان و حیوان.
هر کدام از اینها نمادی از قیامت هستند. زمین نماد هستی ، کوه نماد دنیا ، انسان نماد زندگی ، خواب نماد مرگ ، شب نماد صور اول و مرگ همه ، روز نماد شروع قیامت ، آسمان نماد قدرت ، خورشید نماد روشنایی قیامت ، باران نماد صور دوم ، گیاه نماد زنده شدن مردگان و باغ نماد جدایی زنده شدگان است.
حال بار دیگر به تک تک اینها که نگاه میکنیم خود دلیلی بر حجیبت امکان وجود قیامت هستند. مثلا رشد گیاهان و زنده شدنشان از خاک نماد زنده شدن انسان است به این صورت که میفرماید:
(همه‌ی اینها) به منظور بخشیدن روزی به بندگان است. ما به وسیله‌ی آب باران، سرزمین مرده را زنده گردانده‌ایم. (آری! زنده شدن مردگان، و) از گورها سربرآوردن آنان نیز همین گونه است. (ق: ۱۱) : رِّزْقًا لِّلْعِبَادِ ۖ وَأَحْیَیْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا کَذَٰلِکَ الْخُرُوجُ. میفرماید انسان، تو که برای نخستین بار از خاک خلق شده ای چرا تعجب میکنی که بار دیگر هم زنده شوی؟
حال سوالی مطرح است. آیا ما واقعا از خاک خلق شده ایم؟ جواب: میدانیم تغذیه ما کاملا به خاک وابسته است. ما یا از گیاهان تغذیه میکنیم، که آنها مستقیم از خاک درست شده اند و یا از حیوانات تغذیه میکنیم که آنها نیز از گیاهان تناول میکنند و در نتیجه از خاک رشد یافته اند. پس انسان تمام تغذیه اش از خاک است. به جز آب! آب + خاک = گل! خداوند فرموده است که شما را از گل آفریده ام!! پس این از سوالی که میگفت چگونه خاک زنده میشود.
سوالی که میگفت جسد چگونه زنده میشود چه؟ این سوره به خواب و بیداری ما اشاره میکند. در مورد خواب قرآن میفرماید:
وَهُوَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُم بِاللَّیْلِ وَیَعْلَمُ مَا جَرَحْتُم بِالنَّهَارِ ثُمَّ یَبْعَثُکُمْ فِیهِ لِیُقْضَىٰ أَجَلٌ مُّسَمًّى ثُمَّ إِلَیْهِ مَرْجِعُکُمْ ثُمَّ یُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ الأنعام: ٦٠ :خدا است که در شب شما را می‌میراند و در روز شما را برمی انگیزاند و او می‌داند که در روز (که زمان عمده‌ی جنب و جوش و تلاش و کوشش است) چه می‌کنید و چه فراچنگ می‌آورید (و این مرگ و زندگیِ خواب و بیداری نام، پیوسته ادامه دارد) تا مهلت معیّن (زندگی هرکس با فرا رسیدن مرگ او) بسر آید. سپس (در روز رستاخیز همگان) به سوی خدا برمی‌گردید و آن گاه شما را بدانچه (از خوب و بد در دنیا) می‌کردید باخبر می‌گرداند (و پاداش و پادافره اعمال را به صاحبان آنها میرساند).
از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله) نقل شده است که فرمود:
۰.کَمٰا تَنَامُونَ تَمُوتُونَ وَکَمَا تَسْتَیْقِظُونَ تُبْعَثُونَ.:همان گونه که میخوابید، میمیرید و همان گونه که از خواب برمی‌خیزید، زنده خواهید شد.
یا از امام باقر علیه السلام) نقل شده است که می‌فرمایند:
۰.مرگ چیزی جز همین خواب، که همه روزه آن را تجربه می‌کنید، نیست. تنها تفاوتش این است که مرگ طولانی‌تر است.
پس میفرماید خواب برادر مرگ است! پس از زنده شدن مردگان تعجب نکنید. همانگونه که میخوابید و بیدار میشود، میمیرید و زنده میشوید!
یا میفرماید تاریک شدن دنیا و روشن شدن در قیامت برایتان عجیب است؟ به شب و روز نگاه کنید! چه چیز آن عجیب به نظر میرسد؟
در آیه ای شباهت شب و روز به زندگی و مرگ آمده است: وَهُوَ الَّذِی یُحْیِی وَیُمِیتُ وَلَهُ اخْتِلَافُ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ المؤمنون: ٨٠
میفرماید زنده شدن شما پیچیده و سخت به نظر میرسد؟! نیز آسمان را مطرح میکند. آسمان نماد عظمت است. در این رابطه در سوره نازعات میفرماید: ءَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ ٱلسَّمَآءُ بَنَىٰهَا ٢٧
بدین صورت راه را بر هر پرسشگری میبندد و موجب میشود هر بنده ای سرتعظیم فرود آورد و او را به یگانگی یاد کند.
با این منطق پاسخگویی ما را به جایی میرساند که میفرماید: وَإِن تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَإِذَا کُنَّا تُرَابًا أَإِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ . الرعد: ٥ و اگر از نظام آفرینش ما تعجب میکنی، بگذار چیزی عجیب تر برایم بگویم! شگفت‌انگیز (ترین چیز) سخن کافرانی است که میگویند: آیا هنگامی که خاک شدیم، آیا دوباره (زنده می‌گردیم و) آفرینش تازه‌ای پیدا میکنیم؟
این منطق پاسخگویی که از توحید شروع و به امکان وجود معاد ختم شد، ما را به چنان یقینی میرساند که در ابتدا از زنده شدن مردگان تعجب میکردیم، اما اکنون از حرف کسانی تعجب میکنیم که میگویند خدا نمیتواند ما را زنده کند!
الحمدلله رب العالمین
در مورد مبحث قیامت یک کتاب بسیار بسیار عالی وعجیب غریب (!) را خدمتتان توصیه میکنیم که با کلیک در اینجا میتوانید آن را به صورت آنلاین مطالعه بفرمایید. بنده احساس کردم این کتاب در زمین نگاشته نشده است!! سعی کنید حتما مطالعه بفرمایید. از نان شب هم واجب تر است!
نام کتاب: کلام و عقائد 3
مولف: سید محسن میرباقری
درباره این سایت